Nie byłoby Fortu Legnica, a potem Portu Wrocław, gdyby nie Niemiecko-Polskie Spotkania Młodych Pisarzy realizowane na początku lat 90. w Berlinie, Moguncji oraz Stroniu Śląskim. To właśnie przy okazji tego wydarzenia poznali się założyciele Fortu Artur Burszta i Marcin Sendecki.
Ważną rolę odegrał w tej historii Jacek Rybczyński, pomysłodawca Niemiecko-Polskich Spotkań Młodych Pisarzy, który wciągnął w ich organizację oraz działalność literacką Artura Bursztę. Możliwe, że gdyby nie ten gest Jacka Rybczyńskiego, nie byłoby nie tylko najbardziej znanego w ostatnich dwóch dekadach polskiego festiwalu poetyckiego, ale także wydawnictwa Biuro Literackie, którego książki i autorzy należą do najczęściej nagradzanych w Polsce w ostatnich latach.
Nie mogło więc zabraknąć Stronia Śląskiego na pożegnalnej trasie Portu Literackiego, który po 20 latach kończy właśnie swoją działalność. W lipcu przy pomniku Zaślubin Polski z Morzem w Kołobrzegu wybudowano Miasteczko Literackie i stworzono Wolną Plażę Poetów. W sierpniu Port Literacki zameldował się przy pomniku Neptuna na gdańskiej starówce. Pod koniec września impreza Biura Literackiego przejmie na dwa dni starą stację PKP w Stroniu Śląskim, w której od kilku lat mieści się Centrum Edukacji, Turystyki i Kultury. Piękna miejscowość na obrzeżach Kotliny Kłodzkiej kojarzona jest teraz z licznymi stacjami narciarskimi, ale to właśnie tutaj przed laty odbywały się ważne wydarzenia kulturalne, do których nawiązywać będzie wrześniowy Port.
Już w piątek 25 września 2015 r. Stronie Śląskie opanują autorzy przed debiutem książkowym, uczestnicy 10.edycji konkursu Połów, który od 2005 roku „wyławia” najciekawszych młodych poetów w Polsce, skutecznie ułatwiając im literacki start. Wystarczy tylko powiedzieć, że pierwszy laureat Połowu Łukasz Jarosz zdobył niedawno Nagrodę im. Szymborskiej, a uczestnik 8. edycji Szymon Słomczyński ze swój debiutancki tom trafił do finału Nagrody Nike. Blisko 40 aktualnych uczestników Połowu weźmie udział w warsztatach, które zainaugurują działalność „Onufrego”, byłej kaplicy przy ulicy Sportowej, wyremontowanej dzięki staraniom miejscowego samorządu z przeznaczeniem m.in. na wydarzenia kulturalne. Tutaj też odbędzie się otwarty dla każdego piszącego konkurs jednego wiersza, w którym nagrodami są: weekendowy pobyt dla dwóch osób w Hotelu Leda Spa **** w Kołobrzegu oraz kosmetyki firmy Bielenda.
Następny konkurs dla publiczności zaplanowany został na sobotę 26 września 2015 r. w samo południe. „Kolej na poezję” to literacka gra terenowa dla 5–7-osobowych zespołów, które mogą stanowić reprezentacje szkół czy uczelni, ale także grupy zaprzyjaźnionych osób. Zabawa nie wymaga specjalnej wiedzy, łączy znajomość historii miejsca wydarzeń Portu w Stroniu z twórczymi umiejętnościami literackimi. Laureaci konkursu mogą liczyć na atrakcyjne nagrody książkowe. O godz. 12:00 w CETiK-u rozpocznie się Port Literacki dla dzieci z udziałem Tomasza BRODY, Anny MAKOWSKIEJ-KOWALCZYK, Kazia SPONGE’A oraz Zbigniewa MACHEJA. Zaprezentowana zostanie m.in. książka Sposoby na zaśnięcie z wierszami współczesnych polskich poetów i rysunkami najwybitniejszych polskich ilustratorów. O godz. 13:30 odbędzie się debata „Jak uczyć współczesnej literatury na lekcjach języka polskiego”, do udziału w której organizatorzy zapraszają wszystkich zainteresowanych nauczycieli i wykładowców. Od godz. 15:00 Wolna Stacja Poetów i czytania uczestników tegorocznego Połowu, które zadecydują, kto ostatecznie znajdzie się w specjalnym almanachu, jaki ukaże się pod koniec tego roku. O godz. 16:30 rozpoczną się „Nowi barbarzyńcy i nie”. To nawiązanie do cyklu spotkań goszczącego w Stroniu Śląskim między rokiem 1997 a 1999, w ramach którego w miejscowej bibliotece odbywały się spotkania m.in. z Darkiem Foksem, Krzysztofem Jaworskim, Andrzejem Sosnowskim, Marcinem Świetlickim i Jackiem Podsiadłą. Po blisko 20 latach organizatorzy Portu Literackiego proponują zabawę z wyborem nowych autorów, którzy potencjalnie mogliby teraz stanowić podobną poetycką reprezentację. W czytaniach premierowych książek: Nie, Sekstaśmy, Kardonia i Faber oraz Dwupłat udział wezmą: Konrad GÓRA, Katarzyna FETLIŃSKA, Łukasz JAROSZ i Szymon SŁOMCZYŃSKI. Spotkanie poprowadzi Tomasz BRODA. Czytania z antologii 100 wierszy polskich stosownej długości oraz premierowych książek: Przekreślony początek, Mroczny przedmiot podążania, Spóźniony owoc radiofonizacji i Zawsze z udziałem: Ryszarda KRYNICKIEGO, Zbigniewa MACHEJA, Dariusza SOŚNICKIEGO i Marty PODGÓRNIK to literacki koniec Portu w Stroniu Śląskim zaplanowany na godz. 18:00. Spotkanie poprowadzi Dorota WODECKA z „Gazety Wyborczej”. Program wydarzeń uzupełniają prezentacje archiwalnych filmów z historii festiwalu oraz wystawa ukazująca zdjęcia z dwudziestolecia imprezy. A wszystko to w wyjątkowej scenerii stacji PKP, w której ponadto ulokowane zostaną festiwalowa księgarnia oraz kawiarnia. Na absolutny finał Portu organizatorzy zachowali trzymaną przez długi czas niespodziankę. Na godz. 19:30 zaplanowany jest koncert funkcjonującego na przełomie lat 80. i 90. strońskiego zespołu Destylator, który swój ostatni występ miał blisko 25 lat temu. Współzałożycielem zespołu oraz jego frontmanem był Artur Burszta. W takiej muzycznej roli zapewne nikt z bywalców Portu jeszcze nie widział szefa Biura Literackiego. Burszta to m.in. ojciec chrzestny takich zespołów jak Strachy na Lachy czy Őszibarack, a także muzycznych płyt Andruchowycz & Karbido i Sosnowski & Chain Smokers oraz wydawca książek Fisza, Grabaża, Kory i Lecha Janerki.
„Port Literacki w Stroniu Śląskim: powrót do źródeł” odbędzie się w dniach 25 – 26 września 2015 r. (sobota, niedziela). Organizacja Portu Literackiego w Stroniu Śląskim możliwa jest dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.Partnerami Biura Literackiego są miasto i gmina Stronie Śląskie oraz Centrum Edukacji, Turystyki i Kultury. Patronat medialny nad wydarzeniem sprawuje TVP Kultura.
Paweł Dywański
