„Artysta nigdy i nigdzie nie jest na wygnaniu, ponieważ nosi swoje własne królestwo czy republikę czy miasto, czy schronienie, czy cokolwiek to jest, co nosi on w sobie. A jednocześnie każdy artysta zawsze i wszędzie jest na wygnaniu, ponieważ jest wyparty z królestwa,czy republiki,czy miasta,czy cokolwiek to jest, co się go wypiera” (St.Themerson)
Sztuka, będąca bytem niezależnym, w istocie swej wynosi się ponad podziały i kategorie przynależne innym obszarom egzystencji ludzkiej. Warunkiem tworzenia jest wewnętrzna wolność artysty. Jeżeli tej wolności nie ma sztuka staje się jedynie namiastką, substytutem tego, czym mogłaby być. Ograniczenia zewnętrzne są zawsze obecne, wyznaczają ramy, w które artysta jest wpisywany, ale które przekracza. Przynależność narodowa określa każdego człowieka, język którym mówi determinuje postrzeganie świata. Zadajemy pytania: Jak przebiega proces tworzenia się tożsamości artysty? Jakie czynniki ją kształtują? Jak istotną i determinującą składową jest przynależność narodowa? Czy w dobie Unii Europejskiej przynależność narodowa utraciła na znaczeniu czy też przeciwnie – nabrała na znaczeniu? Artyści mieszkający i tworzący poza swoim krajem: czym różni się emigracja artystyczna od emigracji politycznej, ekonomicznej? Emigracja przymusowa i emigracja dobrowolna. Emigracja wewnętrzna. Co daje, a co odbiera artyście fakt, iż działa w kontekście obcego kraju?
Artyści w swoich realizacjach odniosą się do tych kwestii. Widz zostanie postawiony wobec konstatacji, procesów, konkluzji. Otwieramy debatę na ten temat, do której zapraszamy uczestników i widzów – w formie dyskusji, działań i refleksji. Konteksty 2016 odbywają się w Sokołowsku na Dolnym Śląsku. Aspekt emigracji „przymusowej’ jest znaczący w historii tego miejsca, które do 1945 roku znajdowało się na terenie Rzeszy Niemieckiej. Po wojnie zmieniono granice, wysiedlono rdzenną ludność, a na te tereny przesiedlono ludność z ziem wschodnich Polski, które po wojnie wcielone zostały do ZSRR. W tym kontekście, a także w kontekście ostatnich wydarzeń politycznych – fali uchodźców/emigrantów, asymilacji odmiennych kultur, ataków terrorystycznych jako krańcowej postaci konfrontacji nakierowanie tematyczne festiwalu nabiera jeszcze większej nośności. Co roku Konteksty honorują wybitnego twórcę, osobę której zasługi w obszarze sztuki, częstokroć pionierskie, nie dają się zakwestionować. Tym razem jest to Richard Demarco wybitny kurator, twórca galerii i artysta, przez dziesięciolecia odpowiedzialny za sztuki wizualne festiwalu w Edynburgu, twórca niezwykłego archiwum, zawierającego unikalną dokumentację wydarzeń artystycznych od wczesnych lat 60. Ambasador sztuki i kultury polskiej, który od roku 1968 przyjeżdża do Polski z misją artystyczną, czego efektem były pionierskie wystawy współczesnej sztuki polskiej w okresie trwania zimnej wojny. To Demarco sprowadził Tadeusza Kantora i Teatr Cricot 2 do Europy Zachodniej, doprowadził do spotkania Kantora z Beyusem, uważając, że sposobem na zabliźnienie ran wojny – nierozwiązanego konfliktu między Polską a Niemcami – jest spotkanie dwóch wielkich artystów reprezentujących te kraje. Wielokrotnie organizował wyprawy artystyczne do Polski, przywożąc ze sobą artystów, krytyków, historyków i miłośników sztuki współczesnej, odwiedzał galerie sztuki, pracownie artystów, muzea sztuki. Nieocenionego wkładu Richarda Demarco w otwarcie Europy na Polską sztukę nie da się porównać z czymkolwiek. Za zasługi dla kultury polskiej został odznaczony Złotą Glorią Artis. Otrzymał doktorat Honoris Causa na Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, a także na kilku uniwersytetach w Europie i Ameryce. W 2013 roku odznaczony został Medalem Obywatela Europy przez Parlament Europejski w Brukseli jako jedyny do tej pory przedstawiciel świata sztuki uhonorowany takim odznaczeniem.
Wybór artystów zaproszonych do udziału w Kontekstach został podyktowany tematem festiwalu: „Emigracja – rzecz o tożsamości artysty”. Artyści poproszeni zostali o zaprezentowanie realizacji, w których poruszają problem działania w obcym obszarze kulturowym. W jaki sposób fakt bycia „emigrantem” wpłynął na ich twórczość, język i zawartość przekazu artystycznego? Podejmowane kwestie: adaptacja i alienacja,aspekt historyczno-polityczny: Europa podzielona i Europa zjednoczona, uwarunkowania zewnętrzne i uwarunkowania wewnętrzne, emigracja przymusowa i emigracja z wyboru. Festiwal poprzedzają warsztaty prowadzone przez Laurę Bartolomei, Ewę Benesz i Alastaira MacLennana. Na program festiwalu składają się działania performatywne, realizacje dźwiękowe, działania w przestrzeni publicznej, instalacje, projekcje, prezentacje przedsięwzięć artystycznych, spotkania i dyskusje.
Festiwal „Konteksty 2016” odbędzie się w dniach 1 – 5 lipca 2016 r. w Labolatorium Kultury w Sokołowsku.
ZOBACZ SZCZEGÓŁOWY PROGRAM KONTEKSTÓW 2016
