Dramatyczna, pełna emocji Pasja wg św. Jana Johanna Sebastiana Bacha należy do największych arcydzieł muzyki baroku.
Pasja wg św. Jana powstała podczas pobytu Johanna Sebastiana Bacha w Lipsku, kiedy kompozytor pełnił rolę kantora przy Kościele św. Tomasza. Napisana została na zamówienie rady miejskiej tego miasta. Prawykonanie miało miejsce podczas nieszporów Wielkiego Piątku, 7 kwietnia 1724 roku, w Kościele św. Mikołaja. Dwie części pasji rozdzielone zostały wówczas homilią. Tekst dzieła obejmuje dwa rozdziały z Ewangelii św. Jana – od aresztowania Jezusa do złożenia Jego ciała do grobu po śmierci na krzyżu. Co ciekawe, do tego i tak już pełnego emocji tekstu Bach dołożył też kilka fragmentów z Ewangelii św. Mateusza, w tym lament Piotra po wyparciu się Jezusa, a także sceną rozdarcia zasłony w Świątyni. W rezultacie powstało dzieło niezwykle dramatyczne, surowe, przejmujące i angażujące dla odbiorców. Kompozytor przewidział role solowe dla Ewangelisty, Piotra, Jezusa, Piłata, a dodać do tych bohaterów należy także Chór, nie tylko komentujący wydarzenia, ale także bezpośrednio biorący w nich udział. Dynamizmu dodaje fakt, że w tym utworze znajduje się wiele dialogów i wypowiedzi uczestników wydarzeń. Bach także nie waha się silnie podkreślać wszelkich kontrastów, co dodaje dziełu teatralności. W nastrój pasji wprowadza pełne niepokoju błagalne zawołanie wspólnoty – Herr, unser Herrscher śpiewane przez chór.
Jednak emocjonalnym punktem centralnym jest następująca po śmierci Jezusa utrzymana w ciemnych barwach aria altu Es ist vollbracht, w której głosowi solowemu towarzyszy grająca solo viola da gamba. Zgon Zbawiciela oznacza jednocześnie zwycięstwo nad grzechem, stąd środkowy odcinek arii to żywy fragment z towarzyszeniem smyczków, po którym powraca lament violi. Możemy sobie tylko wyobrażać, jak wielkie wrażenie zrobiła ta bezpośrednia, wzruszająca muzyka na publiczności zebranej w lipskim kościele w 1724 roku. Jednak nawet teraz, prawie trzysta lat później, arcydzieło Bacha nie straciło nic ze świeżości i sugestywności w przekazywaniu uczuć zawartych w opisywanej historii. Nadal porusza i fascynuje.
W Narodowym Forum Muzyki to wyjątkowe dzieło zabrzmi w wykonaniu Wrocławskiej Orkiestry Barokowej, Windsbacher Knabenchor i wybitnych solistów. Koncert poprowadzi znakomity dyrygent Ludwig Böhme.
Koncert „Pasja wg św. Jana” – wtorek – 4 kwietnia 2023 – godz. 19:00 – Narodowe Forum Muzyki – Wrocław
