Swetry z „wełny kowarskiej”, sukienki z farbowanej tetry, płaszcze zdobione barwnymi aplikacjami, ręcznie tkane kurtki i inne ubrania noszone przez Polki i Polaków w trudnym okresie stanu wojennego można zobaczyć na pierwszej w Polsce wystawie poświęconej temu tematowi.
Kryzys gospodarczy lat 80. XX w. spowodował praktyczne załamanie przemysłu i rynku odzieżowego w Polsce. Ciekawym zjawiskiem tego okresu jest odzież projektowana i wykonywana samodzielnie przez Polki. Kompensowały one materialne niedobory obfitością inspiracji, inwencją i osobistym zaangażowaniem; szarość i bylejakość otaczającej rzeczywistości kontestowały barwnością, humorem i fantazją. Odnosiły się do aktualnej zachodniej mody, czerpały z nurtu „sztuki do noszenia” oraz stylu boho. Ubrania te są świadectwem pewnego określonego momentu historii, ale w swojej opartej na recyclingu materialności oraz eklektycznej i indywidualistycznej estetyce pozostają zaskakująco nowoczesne. Lata 80. w Polsce to dekada rozpoczęta buntem społecznym, którego rezultatem było powstanie Solidarności latem 1980 r. i wprowadzenie stanu wojennego 13 grudnia 1981. Zakończyła się upadkiem systemu latem 1989 r. Choć formalnie stan wojenny zawieszono rok po jego wprowadzeniu, a zniesiono 22 lipca 1983 r., do końca dekady trwał zarówno głęboki konflikt między społeczeństwem a władzą, jak i kryzys gospodarczy, który dodatkowo wymuszał kreatywność. Wiele osób niechcących poddać się okolicznościom i rezygnować z modnego, atrakcyjnego wyglądu projektowało i wykonywało ubrania samodzielnie. Te działania były przeważnie domeną kobiet, ale w owoce swojej pracy zaopatrywały one rodzinę i przyjaciół.
Pokazane zostały prace projektantek-amatorek oraz ubrania zaprojektowane przez profesjonalnych twórców, jak Jerzy Antkowiak, Grażyna Hase, Barbara Hoff. Prezentowane kreacje mają charakter rękodzielniczy i często unikatowy, demonstracyjnie artystyczny. Były wyrazem aktywnego podejścia do rzeczywistości, medium osobistej ekspresji i wynikiem własnej interpretacji modnych zachodnich trendów, dziś są świadectwem historii. Autorem fotografii archiwalnych pokazywanych na wystawie jest fotoreporter prasowy Mieczysław Michalak, który w latach 80. dokumentował wydarzenia społeczne i polityczne.
Wystawa „Moda stanu wojennego” – Muzeum Narodowe – Wrocław – ekspozycja dostępna do 30 lipca 2023
Foto: Magdalena Lorek
