W 2012 roku Instytut Architektury wydał książkę skandynawskiego myśliciela i architekta Juhani’a Pallasmy Oczy skóry. Autor dowodzi w niej, że hegemonia wzroku pozbawiła nas wielopoziomowej percepcji, i wskazuje na skórę jako istotny zmysł budowania obrazu w odczuwaniu rzeczywistości. Pallasmaa postuluje przeniesienie punktu ciężkości z okulocentrycznego kontaktu ze światem w stronę wielozmysłowego doznawania, ze szczególnym uwzględnieniem haptycznego kontaktu.
Sztuka konceptualna wyzerowała wiele zmysłów, gloryfikując oko i intelekt jako najwłaściwszą drogę do rozumienia sztuki. „Hegemoniczne oko pragnie dominacji nad wszystkimi polami kulturowej produkcji i wydaje się osłabiać naszą zdolność do empatii, współczucia i uczestnictwa w świecie” – pisze. Włączenie zmysłu dotyku to krok w stronę pełniejszego uczestnictwa w świecie. „Kultura współczesna dryfuje ku pewnej dystansującej, schładzającej desensualizacji i deerotyzacji związku człowieka z rzeczywistością” – kontynuuje Pallasmaa. Wykluczyliśmy nasze ciała z istotnej części życia. Pozbawiliśmy ważnych funkcji przewodnictwa wartości. Ignorujemy tysiące kilometrów kwadratowych współczesnych skór. Ale te skóry dopominają się swoich praw. Te zapomniane przed ekranami miliony końcówek nerwowych domagają się współobecności. Artyści intuicyjnie przeczuwają ten ogólny deficyt dotykalności i bezpośredniego kontaktu. Dlatego w ich sztuce powraca zmysłowość, sensualizm, erotyka. Skóry włączają się do gry.
Pozostając w obszarze rozważań Pallasmy, prezentujemy prace odnoszące się do problemu haptyczności w podwójny sposób. Z jednej strony to obiekty domagające się dotyku, zachęcające do bezpośredniego kontaktu skóry z dziełem sztuki. Druga część to prace odnoszące się do skóry obrazu – do tkanki malarskiej, do ciała obrazu, a także do obrazu ciała. Zmysłowa sztuka pobudza nasze pierwotne instynkty, pozwala na pełniejsze uczestniczenie w niewirtualnej rzeczywistości. Dotykając ciała dotykamy tak naprawdę człowieka od środka. Poprzez dotyk ciało nabiera sensu. Myślę, więc jestem. Dotykam, więc jestem.
Wystawę pt. „Ciała powszednie” można zwiedzać do 22 kwietnia 2017 r. w Galerii Sztuki Socato we Wrocławiu. Artyści biorący udział w wystawie: Paweł Czekański, Karolina Jaklewicz, Joanna Kaucz, Kamil Pieczykolan, Agnieszka Piotrowska, Cyryl Polaczek, Filip Rybkowski.
