Umberto Eco napisał: >> Kultura wyzwala ciało od zniewolenia pracą i usposabia go do kontemplacji. << Refleksja włoskiego mediewisty, filozofa i pisarza mogą być punktem wyjścia bardzo praktycznych dociekań Z kolei od codzienności do głębi ducha sięgał Jan Paweł mówiąc: >> Człowiek przez kulturę tworzy siebie. << Natomiast wybitny polski filozof Leszek Kołakowski uznał, że: >> Jesteśmy naprawdę sprawcami czynów, które spełniamy, nie zaś tylko narzędziami różnych sił, jakie się w świecie ścierają…<< I jeszcze jeden cytat. Andre Malraux – francuski pisarz i polityk głosił: >> Kultura jest tym, co sprawiło, że człowiek jest czymś innym niż przypadkowym wydarzeniem w przyrodzie.<<
Czy kultura jest jeszcze potrzebna człowiekowi? Odpowiedzi na to pytanie – 21 maja 2013 r. – szukali uczestnicy audycji z cyklu „Trudne sprawy” na antenie wrocławskiego Radia Rodzina, w przeddzień Światowego Dnia Rozwoju Kulturalnego. Dzień ten został ustanowiony w listopadzie 2001 r. przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych, które nadało mu miano Światowego Dnia Różnorodności Kulturowej.
Z badań przeprowadzonych przez „ARC Rynek i Opinia” wynika jednoznacznie, iż wśród Polaków zainteresowanie kulturą jest niezmiennie na …niskim poziomie. Prawie ¾ respondentów twierdzi, że nie interesuje się tą dziedziną życia. W minimalnym stopniu przez odbiorców zdarzeń kulturalnych zauważani są ich sponsorzy. Jest też tendencja pozytywna – w ciągu roku liczba osób deklarujących zainteresowanie kulturą wzrosła z 23% do 27%. Niestety nadal zdecydowanie największa grupa osób w ogóle nie interesuje się kulturą (43%). Najbardziej popularnym sposobem kontaktu z kulturą jest oglądanie telewizji (98%). Następne pozycje wskazywane przez respondentów to oglądanie filmów na dvd (46%) i kino (44%). Czytanie książek interesuje 37%, ale tu znów łyżka dziegciu – 60% Polaków w ogóle nie czyta książek i jest to jeden z najgorszych wskaźników w Europie (w Niemczech nie czyta tylko 20% społeczeństwa). Karolina, przyznała, że jej rówieśnicy >> wybierają prostsze formy kultury, jak książka czy muzyka, a nie na przykład teatr, kino czy opera. << Popularność telewizji Karolina określiła sposobem na „zabicie nudy”. Radiosłuchacze, w trakcie rozmów „na żywo” akcentowali liczne zjawiska antykultury. Przewijał się, tchnący nadzieją pogląd, że kultura jest miejscem kreatywności, a wydarzenia kulturalne inspirują myślenie i wywołują pozytywne uczucia. Kultura – jak mówiono w studiu – to całokształt materialnego i duchownego dorobku ludzkości. Gromadzony, utrwalany i wzbogacany w ciągu jej dziejów jest przekazywany z pokolenia na pokolenie. Częścią kultury są również zasady współżycia społecznego, kryteria ocen estetycznych i moralnych przyjęte w danej zbiorowości i wzory zachowań. >> Bylibyśmy zacofanymi chamami, gdybyśmy nie korzystali z kultury <<– stwierdziła jedna z osób, zapytana o wartość kultury, podczas nagranej wcześniej sondy ulicznej. Jedna z radiosłuchaczek poruszyła znaczenie języka mówionego i czytanego w kulturze. Ze szczególną troską mówiła o współczesnych zagrożeniach języka ojczystego i jego czystości. Łamiącym się głosem wyznała, że tracąc obecnie wzrok, z bólem godzi z tym, że nie może czytać, ale tym chętniej słucha żywego słowa.
Dzięki połączeniu telefonicznemu byłem gościem audycji jako twórca portalu VVENA.PL. Nawiązując do intro portalu, gdzie jest mowa o „wyprawie na kontynent kreatywności” poprzez sieć internetową, starałem się powiedzieć, że VVENA.PL jest miejscem poszukiwania osób i zespołów chcących zakomunikować światu o swoim dorobku, szczególnie w sferze kultury. Zauważyłem m.in.: >> Bardzo często blisko nas są ludzie twórczy, których nie doceniamy, nie dostrzegamy, mający swoje życie zawodowe i różne społeczne usytuowania. Osoby te tworzą rzeczy unikalne, niezwykłe, potrafią z prozaicznego przedmiotu czy wydarzenia wydobyć głębszy sens. Na tym właśnie polega kultura, a więc tworzenie. <<
Audycję z cyklu „Trudne sprawy” prowadził ks. Jerzy Babiak – dyrektor Salezjańskiego Liceum Ogólnokształcącego we Wrocławiu (Czytelnikom VVENA.PL znany jako fotografik) oraz uczennica klasy I tej szkoły – Karolina. Debata radiowa – niestety i oczywiście – nie wyczerpała tematu. Jako ciekawostkę można uznać, że na oficjalnej stronie internetowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie ma wzmianki o Światowym Dniu Rozwoju Kultury. A przecież miejsce kultury w świadomości każdego człowieka, pozycja kultury w życiu publicznym – jej wartość i znaczenie zasługują na otwartą debatę z udziałem tych, którzy ją kreują i tych, którzy są jej odbiorcami (niekiedy decydują o jej losie). Jest to potrzebne zarówno na poziomie krajowym, jak i lokalnym. Po raz ostatni w takiej dyskusji brałem udział rok temu w Głuszycy. Wczorajsza dyskusja radiowa była naprawdę bezcenna. Dziękuję jej animatorom. Jednocześnie zapraszam do dyskusji wokół kultury na portalu VVENA.PL
Krzysztof Kotowicz
