Jeden z najcenniejszych skarbów odnalezionych w Europie w XX wieku przez ostatnie trzy miesiące roku można będzie oglądać we Wrocławiu. Zwiedzający zobaczą m.in. wyjątkowej klasy koronę wykonaną w XIV wieku, zaponę oraz złote zawieszki z końca XII wieku. W tym roku mija 20 lat od pierwszej publicznej prezentacji skarbu średzkiego.
Muzeum Narodowe we Wrocławiu, chociaż takich wartych podziwiana zabytków ma sporo, to jednak świadome jest tego, że klasa artystyczna i historyczna artefaktów wchodzących w skład skarbu średzkiego jest poza wszelką konkurencją. To bezcenny relikt dawnej kultury dworskiej, arcydzieło sztuki złotniczej, przejaw niezwykłych ambicji i wysublimowanego gustu. Korona jest najcenniejszą częścią skarbu średzkiego. Jest klejnotem kobiecym zamówionym z okazji ślubu, na co wskazuje motyw pierścieni – oznaka małżeńskiego zobowiązania i symbol dobrej wróżby. Należała do królowych czeskich a jej ostatnią właścicielką mogła być Blanka de Valois, pierwsza żona Karola IV Luksemburskiego. Bezcenny zabytek powstał w początkach XIV w. Jest jedyną istniejącą dziś średniowieczną koroną tego rodzaju, a niezwykle wysoka jakoś pracy złotnika nadaje jej wyjątkową wartość. Drugim pod względem wartości klejnotem jest kolista zapona, ozdobiona pośrodku kameą z chalcedonu, z przedstawieniem cesarskiego orła. Dookoła kamei oraz na zewnętrznym kręgu zapony umieszczone są szlachetne kamienie – granaty i szmaragdy. W kręgu zewnętrznym zachował się szafir oraz perły w wieńcach szmaragdów i granatów. Zapony takie służyły do spinania ceremonialnych, płaszczy dworskich oraz szat koronacyjnych i liturgicznych.
Na wystawie pokazane zostaną również dwie złote zawieszki z końca XII w. używane jako ozdoba głowy kobiecej (zdobione filigranem oraz szafirami, cytrynami, granatami i perłami), druga skromniejsza para zawieszek, zapinka z figurką ptaka, złote pierścienie, taśma zdobnicza przeznaczona do okuwania cennych przedmiotów oraz złote i srebrne monety. Zaprezentowane będą także elementy skarbu odzyskane z rąk prywatnych w 2005 roku.
W maju 1988 roku na podmiejskim wysypisku w Środzie Śląskiej odnaleziono złote przedmioty, które trafiły tam wraz z ziemią i gruzem z prac rozbiórkowych prowadzonych na terenie Starego Miasta. Wiadomość o odkryciu przyciągnęła wkrótce poszukiwaczy amatorów i dotarła do służb archeologicznych. W wyniku przeprowadzonej akcji odzyskano złote i srebrne przedmioty, które po scaleniu stworzyły unikatowej wartości zespół średniowiecznych klejnotów i monet. Skarb został przekazany do zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu i po raz pierwszy pokazany tam w 1997 roku, następnie trafił jako depozyt do Muzeum Regionalnego w Środzie Śląskiej.
Wystawę pt. „Skarb średzki” można oglądać do 30 grudnia 2017 r. w Muzeum Narodowe we Wrocławiu.
