Małe i wielkie dzieła sztuki. Czasem pojedyncze, innym razem tworzące symetryczne i ciekawe mozaiki lub całe obrazy. Azulejos czyli ceramiczne płytki, które są jednym z najbardziej charakterystycznych elementów krajobrazu Półwyspu Iberyjskiego. I chociaż spotykamy je w różnych krajach Europy w żadnym z nich azulejos nie osiągnęły takiej popularności i wielkości produkcji jak w Portugalii stając się niemal narodową sztuką tego kraju.
Azulejos produkowane od ponad 800 lat w Portugalii i Hiszpanii po dziś dzień zachwycają orientalną urodą geometrycznych i roślinnych wzorów. Technika produkcji azulejos została opracowana i wprowadzona na Półwysep Iberyjski przez Maurów. Początkowo mozaiki przedstawiały wzory geometryczne, ale po upowszechnieniu się tej techniki w Hiszpanii także motywy roślinne, a celem ich układania była chęć ożywienia i urozmaicenia monotonnych powierzchni. Ich nazwa pochodzi z języka arabskiego al-zulecha i oznacza mały polerowany kamyk. Równie popularna jest teoria o genezie nazwy azulejo od hiszpańskiego i portugalskiego słowa azul oznaczającego kolor niebieski (lazurowy). Część produkowanych w Portugalii azulejos była właśnie niebieska i prawdopodobnie stąd wywodzi się ta teoria.
Portugalski styl wytwarzania azulejos wykształcił się w połowie XVI w., kiedy myśl techniczna pozwoliła na malowanie bezpośrednio na glinie. Z kafelków tworzono obrazy – sceny historyczne, mitologiczne, religijne, krajobrazy i pejzaże, pokrywając nimi często całe ściany i podłogi w pałacach, ogrodach, kościołach, a także mieszkaniach czy miejscach użyteczności publicznej.
Te najstarsze obejrzymy w Narodowym Muzeum Azulejo w Lizbonie, gdzie można prześledzić całą historię tej sztuki do czasów współczesnych.
Chociaż mogę powiedzieć, że najlepszym muzeum azulejos są ulice, gdzie można podziwiać je na fasadach starych kamienic, czy we wnętrzach kościołów, restauracji i sklepów. Często służą także jako tablice z nazwami ulic czy numerami domów. W zależności od pory dnia i odbicia promieni słonecznych wyglądają inaczej. Kafle można też kupić na targach, w sklepach z pamiątkami. Jako ozdobę na ścianę lub podstawkę pod gorące garnki.
Każdego, kto po raz pierwszy przyjedzie do Lizbony czy w ogóle do Portugalii, w zdumienie wprawi wszechobecność i różnorodność tej formy artystycznej.
Lucyna Cierach
Ikona: Hiszpania – Sevilla – Plac Hiszpański
