Dedykował ją swojej żonie, inspirował się tęsknotą i cierpieniem matki po stracie dzieci, stworzył utwór, który rozsławił jego twórczość na całym świecie.
Henryk Mikołaj Górecki i jego III Symfonia „Pieśni Żałosnych” stanowić będzie główny temat koncertu „Dotknąć Nieba”. Koncert wprowadzi publiczność w nastrój zbliżającego się dnia Wszystkich Świętych, skłaniając do refleksji o przemijaniu, stracie, trosce o bliskich. Będzie to zasługą samej muzyki, ale też historii powstania III Symfonii „Pieśni Żałosnych”. Inspiracją do napisania tego dzieła był dla kompozytora tekst szczególnej modlitwy, wyryty na ścianie więziennej celi w pensjonacie „Palace” w Zakopanem, w którym w czasie II wojny światowej znajdowała się siedziba Gestapo. Słowa: „Mamo, nie płacz, nie. Niebios Przeczysta Królowo, Ty zawsze wspieraj mnie. Zdrowaś Mario” wyryła dziewczyna schwytana w 1944 r. przez Niemców w schronisku na Lubaniu w Gorcach.
Henryk Mikołaj Górecki wykorzystał je, pisząc na zamówienie rozgłośni Südwestfunk w Baden-Baden w 1976 r. swoją trzecią symfonię. Nie spotkała się ona wówczas z powszechnym aplauzem, bo bardzo różniła się od dotychczasowych dzieł kompozytora. Międzynarodową popularność zdobyła dopiero w 1992 r., gdy opublikowało ją wydawnictwo Elektra Records (w wykonaniu London Sinfonietta pod dyrekcją Davida Zinmana). Płyta ta w 1993 r. uplasowała się na pierwszym miejscu list przebojów muzyki poważnej. Ten sukces udało się powtórzyć w 2019 r., kiedy to album „Symfonia pieśni żałosnych” Henryka Mikołaja Góreckiego w wykonaniu Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia pod dyrekcją Krzysztofa Pendereckiego z udziałem Beth Gibbons z zespołu „Portishead” znalazł się na pierwszym miejscu notowania „Billboardu” w kategorii muzyki klasycznej.
Niespieszne tempo, które dominuje w III Symfonii „Pieśni Żałosnych” sprawia, że utwór ten porównywany jest do źródlanej wody (Wojciech Michniewski), bywa też określany „prowokacją artystyczną”. W rzeczywistości, jak zauważa Małgorzata Gąsiorowska w publikacji PWM poświęconej tej kompozycji z serii „Arcydzieła Muzyki Polskiej XX Wieku” „III Symfonia pieśni żałosnych jest wyrazem indywidualnych poszukiwań twórcy, zarówno w sferze techniki, jak i próby określenia własnej, chrześcijańskiej tożsamości duchowej. (…) Nadanie trzem częściom utworu formuły misterium, znoszącego racjonalne poczucie czasu, roztapiającego utwór w nieskończonym zdawałoby się trwaniu, wpisuje III Symfonię w tradycję ludowej obrzędowości”
Podczas koncertu „Dotknąć Nieba” usłyszymy również V Symfonię D-dur, „Reformacyjną” Felixa Mendelssohna-Bartholdy’ego, której wykonanie w tym terminie zbiega się z inauguracją Wałbrzyskiego Weekendu Reformacji organizowanego przez Parafię Ewangelicko-Augsburską w Wałbrzychu. Wystąpią: Vladimir Kiradjiev – dyrygent, Iwona Hossa – sopran oraz Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Sudeckiej.
Koncert symfoniczny „Dotknąć Nieba” – piątek – 27 października 2023 – godz. 19:00 – Filharmonia Sudecka (ul. J. Słowackiego 4) – Wałbrzych
Foto: Dariusz Gdesz
