Nadanie jednemu ze skwerów imienia Poety, jam session, różnorodna prezentacja dorobku, nocne czytanie tekstów, specjalna strona internetowa czy wreszcie postawienie granitowej ławki w ulubionym miejscu Tadeusza Różewicza – to ledwie wycinek z bogatego programu, który Wrocław przygotował na 2021 rok.
Patronem roku 2021 zostanie ta wyjątkowa, związana z Wrocławiem postać. Obchody wystartują symbolicznie w 7. rocznicę śmierci artysty, 24 kwietnia, a kulminacja działań nastąpi jesienią, kiedy obchodzić będziemy 100. rocznicę jego urodzin. W obchody roku zaangażowały się instytucje kultury, szkoły, organizacje pozarządowe a także sami mieszkańcy.
Przed nami wiele różnych wydarzeń. Wystawy, działania performatywne, teatralne, publikacje, różnego rodzaju działania interdyscyplinarne. Nie zapominamy, że rok 2021 to rok wielu niepewności związanych z pandemią. Mamy już plan na wypadek nawet najostrzejszych obostrzeń. Dlatego niezależnie od rozwoju pandemii, możemy i tak spodziewać się wielu różnorodnych wydarzeń – mówi koordynator Roku Różewicza we Wrocławiu Piotr Michałowski.
Czego jeszcze mogą spodziewać się wrocławianie i wrocławianki? Teatr Capitol zorganizuje 24-godzinny performance na teatralnym Podwórku, będzie to częściowo improwizowany koncert z udziałem artystek i artystów. Będą to aktorki i aktorzy interpretujący wiersze poprzez deklamację lub śpiew oraz towarzyszący im improwizujący muzycy. Z kolei na wrocławskim Rynku stanie pawilon, symboliczny pokój poety, pełny jego osobistych pamiątek ze słynnej szuflady. Będzie on także okazją do zapoznania się z jego twórczością.
Pełne kalendarium wydarzeń: www.wroclaw.pl/rok-rozewicza/
Wybrane wydarzenia w ramach obchodów Roku Tadeusza Różewicza we Wrocławiu (kwiecień – grudzień 2021)
- „Tu odbywa się karmienie słowem. Godzina karmienia: dziewiętnasta” – konferencja performatywna (Instytut im. Jerzego Grotowskiego) – poniedziałek – 10 maja 2021
Tytuł konferencji nawiązuje do fragmentu tekstu Tadeusza Różewicza poświęconego spektaklowi „Apocalypsis cum figuris” Jerzego Grotowskiego. Spotkanie poświęcone będzie „rekonstrukcji” wspólnego zamysłu artystycznego wybitnych wrocławian, a mającego na celu przygotowanie przez Teatr Laboratorium przedstawienia opartego na tekstach Poety.
- 6. Międzynarodowy Festiwal Poezji Silesius (Wrocławski Dom Literatury) – 17 – 23 maja 2021
W tym roku jednym z patronów festiwalu jest Tadeusz Różewicz. W ramach działań festiwalowych pojawią się m.in. pieczątki z wierszami Poety na chodnikach oraz specjalna „scenografia” Zaułka Solnego. Dzieła Tadeusza Różewicza będą również prezentowane w przestrzeni publicznej, m.in. na wiatach przystankowych. Ponadto, w każdym dniu festiwalowym odbędzie się jedno wydarzenie odwołujące się do twórczości Tadeusza Różewicza.
- „Szara strefa – rzecz o Tadeuszu Różewiczu i Eugeniuszu Gecie-Stankiewiczu” – wystawa i wydanie katalogu (Strefa Kultury Wrocław) – maj/czerwiec 2021 r., Domek Miedziorytnika
Prezentacja prac stworzonych przez Tadeusza Różewicza i Eugeniusza Geta-Stankiewicza oraz publikacja katalogu przedstawiającego ich współpracę. Kuratorem wystawy jest Marek Stanielewicz.
- „Bohater.dok” (Stowarzyszenie Garaże Kultury) – czerwiec–październik 2021 r.
Projekt, w którym za pomocą technik teatru dokumentalnego powstanie portret dzisiejszego everymana – człowieka szarego, przeciętnego, „każdego” – stworzony na podstawie wywiadów, badań terenowych i pracy dramaturgicznej. Efektem będzie osiem spektakli – części mozaiki twórczo nawiązujących do dzieł Różewicza i do różewiczowskiego bohatera. W przedsięwzięciu weźmie udział 40 artystów: aktorów, debiutujących i doświadczonych reżyserów, muzyków i ekspertów. Projekt jest częścią programu „Teatr na faktach”.
- „Tadeusz Różewicz i inni” – wystawa autorska Elżbiety Wernio (Muzeum Miejskie Wrocławia) – Muzeum Teatru im. H. Tomaszewskiego – 11 czerwca – 10 października 2021 r.
Wystawa scenografii m.in. ze spektakli „Pułapka”, „Kartoteka”, „Stara kobieta wysiaduje”, których autorką jest prof. Elżbieta Wernio – kierowniczka Katedry Scenografii na Wydziale Architektury Wnętrz i Wzornictwa Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Jej dorobek jako scenografki obejmuje (od 1983 r.) ponad 70 realizacji w polskich teatrach dramatycznych, teatrze telewizji i filmach muzycznych.
- Nadanie imienia Tadeusza Różewicza skwerowi u zbiegu ulic Powstańców Śląskich i Sztabowej (Urząd Miasta Wrocławia) – lipiec 2021 r.
Na zrewitalizowanym zieleńcu utworzona zostanie scena plenerowa, a sama modernizacja skweru obejmie także remont ciągów komunikacyjnych i oświetlenia.
- Dzień Różewicza (Centrum Historii „Zajezdnia”) – lipiec 2021 r.
Wydarzenie w ramach międzynarodowego projektu „Remembrance and Future Forum”. Spotkanie wspomnieniowe z abp. Alfonsem Nossolem i z Richardem Demarco pt. „Art and healing of war wounds – Demarco, Kantor, Różewicz”.
- „Szuflada Różewicza” – wystawa (Centrum Historii „Zajezdnia”) – lipiec–sierpień 2021 r., Rynek Wrocławski
Wystawa czasowa osnuta wokół osobistych pamiątek Różewicza ze zbiorów Centrum Historii „Zajezdnia”. Ekspozycja mająca symboliczną formę pokoju poety ukaże zawartość jego „szuflady” i będzie pretekstem do przypomnienia jego twórczości.
- „24’21 Różewicz” – 24-godzinne Różewiczowskie Jam Session (Teatr Muzyczny „Capitol”) – 2 – 3 października 2021 r., patio Teatru Muzycznego „Capitol”
Różewiczowskie w duchu i stylu, poetycko-muzyczne spotkanie, rodzaj jam session z wykorzystaniem wierszy i poematów Tadeusza Różewicza. W ciągu 24 godzin, od południa 2 października do południa dnia następnego, na teatralnym Podwórku, czyli zadaszonym patio, odbędzie się nieprzerwany, częściowo improwizowany koncert z udziałem artystek i artystów. Będą to aktorki i aktorzy interpretujący wiersze poprzez deklamację lub śpiew oraz towarzyszący im improwizujący muzycy. Co pół godziny na scenie pojawi się nowy muzyczno-aktorski tandem, stanowiący świeżą inspirację dla wciąż zmieniającego się składu zespołu muzycznego. Kolejne pary wniosą twórczą, inspirującą różnorodność, ich spotkanie na scenie będzie intrygujące w formie, poetycko ulotne, prowokujące publiczność do refleksji, budzące emocje.
- „wtw://zawsze_różewicz” (Wrocławski Teatr Współczesny) – 4 – 9 październik 2021
W ramach projektu planowanych jest pięć wydarzeń performatywnych stworzonych na podstawie sztuk teatralnych i innych tekstów Tadeusza Różewicza. Każde z nich zostanie zaprezentowane dwukrotnie: wieczorem dla widzów dorosłych, zaś przed południem dla młodzieży. Pokazy przedpołudniowe będą każdorazowo połączone z warsztatami teatralnymi. Realizacja wydarzeń zostanie powierzona reżyserom w trybie konkursu.
- „Złowione” (Centrum Sztuk Performatywnych – Piekarnia) – 7–8 października 2021 r.
Projekt wynika bezpośrednio z próby przywołania niezrealizowanego zamysłu przygotowania przez Jerzego Grotowskiego spektaklu na podstawie poematu „Złowiony” Tadeusza Różewicza.
- „Zawsze Fragment” – przegląd teatralny (Instytut im. Jerzego Grotowskiego) – październik 2021 r.
Prezentacja fragmentów (monologów, mikrokompozycji oraz scen ze spektakli) rozrzuconych po „nieteatralnych” przestrzeniach Wrocławia, takich jak: przejścia podziemne, kawiarnie, centra handlowe czy parkingi.
Prezentacjom towarzyszyć będą spektakle mistrzowskie przygotowane na podstawie poematów Tadeusza Różewicza: „Duszyczka” w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego (Teatr Narodowy w Warszawie), „Odchodzi” Sceny Plastycznej KUL w reżyserii Leszka Mądzika oraz wznowiony spektakl lalkowy „Śmieszny staruszek” wg koncepcji Wiesława Hejny.
- Weekend Tadeusza Różewicza (Wrocławski Teatr Lalek) – 23-24 października 2021 r.
Pedagogiczno-teatralny Weekend Tadeusza Różewicza, na który złożą się bezpłatne warsztaty teatralne dla różnych grup wiekowych, przygotowane przez reżyserkę Martę Streker i dramatopisarkę Agnieszkę Wolny-Hamkało, prowadzące młodzieżową grupę teatralną WTL „Robimy”.
- Ławka – rzeźba kamienna (Muzeum Miejskie Wrocławia) – realizacja: do października 2021 r.
Ustawienie granitowej ławki w ulubionym miejscu Tadeusza Różewicza w Parku Południowym, gdzie powstawały koncepcje jego utworów, a nawet całe teksty poetyckie.
- Nocne czytanie tekstów Tadeusza Różewicza (Centrum Historii „Zajezdnia”) – październik 2021 r.
Do czytania tekstów Poety zaproszeni zostaną artyści, włodarze miasta, ludzie kultury. Wydarzenie odbędzie się w godzinach wieczornych i będzie transmitowane w internecie.
- Wydanie „Przewodnika” po Wrocławiu (Wrocławski Dom Literatury) – październik 2021 r.
Ilustrowany „Przewodnik” zostanie zaprojektowany w taki sposób, by mógł służyć również jako pomoc dydaktyczna i atrakcja turystyczna – część z miejsc, o których „opowie” tekstami Różewicza, zostanie zaaranżowanych scenograficznie. Autorem „Przewodnika” będzie Wojciech Browarny, a unikatową wartością tego wydawnictwa – znaczna liczba materiałów do tej pory niepublikowanych.
- „Kartoteka rozrzucona w obiektywie” – wydanie albumu (Wrocławski Dom Literatury) – październik/listopad 2021
Publikacja prezentująca fotografie Adama Hawałeja wykonane w czasie otwartych prób z publicznością, które Tadeusz Różewicz prowadził na Scenie Kameralnej Teatru Polskiego w 1992 r. Premierze będzie towarzyszyła wystawa zdjęć z albumu w Galerii w Oknie, w Klubie Proza.
- „Przekład” – tłumaczenie utworów Tadeusza Różewicza na polski język migowy na żywo (Wrocławski Teatr Współczesny) – 20 listopada 2021 r.
Działanie teatralne skierowane do widzów zarówno słyszących, jak i niesłyszących, gdzie plan operowania językiem migowym stanie się również planem pantomimicznej akcji teatralnej. Pomysłodawcą projektu jest Wojciech Ziemilski.
Foto: Adam Hawałej
